FILOSOFIA: GIZAKIA-ANIMALIA

BA AL DIRA ANIMALIAK GU BEZAIN ASKEAK?

Gai honi buruz nire iritzia ematen hasteko, aipatuko dut gizakiak animaliarekiko desberdintasun batzuk dituela, fisikoki, bai, baina batez ere, psikologikoki.

Animaliarekiko portaera desberdin batzuk ditu, nahiko garrantzitsuak gainera: sinbolizatzeko gaitasuna, errealitatean bizitzea, norberaren gorputza sentitzea, munduari irekita egotea, aukeratzeko gaitasuna, ezer bukatuta ez dagoela pentsatzea, bere baitan biltzea eta imajinazioa eta arrazoimena dira, besteak beste.

Portaera horiek animaliak daukana baino askatasun handiagoa ematen diote gizakiari. Aldi berean, adimena gauza horien guztien multzoa dela esan daiteke.

Izan ere, gizakia biologia eta kulturaren arteko nahastea da; bata edo bestea falta bada, ez ditu izango gizakiak dituen ezaugarriak. Hala ere, nire ustez, kultura garrantzitsuagoa zaio, zeren eta, horrek ematen dio lege moralak edukitzeko ahalmena. Lege moralak ongia eta gaizkia desberdinarazteko balio dio. Gainera, moralak, autonomia ematen dio gizakiari, eta autonomia horrek instintuei ezetz esateko aukera. Azken hau da garrantzitsua gizakia animalia baino askeagoa den arrazoitzeko, instintuari buelta eman ahal izatea, eta aukeraketak egin ahal izatea.

         Portaera aldetik aipatu dut gizakia animalia baino askeagoa dela, baina, bizimodua bera, gizakiak zailtasun gehiago ditu libre bizitzeko. Hau da, argi dago animalia naturan libre bizi dela, espezie aniztasunean. Adibidez, txori bat libre hegan egiten ikusteak poztu egiten nau, baina, zoritxarrez, ikusten ditut ere txoriak espazio txikiko kaioletan bizitzen, askatasuna guztiz ukatuz. Honekin esan nahi dut, animalia guztiak ez direla askatasunean bizi, eta munduan zoologiko asko dagoela.

Hala ere, gizakiak animaliak ez dituen betebeharrak ditu. Honek ez du esan nahi animaliak betebeharrik ez duela, bizirik irauteko zereginak egin behar baititu: bizilekua bilatu eta egin, janaria ehizatu… Baina gizakiak beharrezkoa duen gauza bat lana da, zeregin jakin bat egitea diru-truk, janari-truk edo bizileku-truk. Lana gizakiak berak sortu du, kulturaren bidez, animaliari falta zaionaren bidez, hain zuzen ere.

Aipatu beharra dago ere animalia bat esklaboa baino askeagoa dela eta baita zenbait kulturako emakumea baino.

         Laburtuz. Gizakia psikologikoki aske izateko aukera gehiago ditu, baina gizarteak eta kulturak gugan duen eraginak mugatzen du askatasun hori, animalietan ez bezala.

XABIER LETE ETA LOURDES IRIONDO

XABIER LETE

 ETA

 LOURDES IRIONDO

XABIER LETE

·        Xabier Lete Bergaretxe Oiartzunen (Gipuzkoa) jaio zen 1944ko apirilaren 5ean eta 2010eko abenduaren 4ean hil zen Donostian.

·        Euskal Herriak eman duen idazle, poeta eta kantari, eta politikari garrantzitsuenetako bat izan da.

·        Gaztetan idatzi zituen artikuluak Zeruko Argia olerkarian argitaratu ziren.

·        1965ean Euskal Kantagintza Berriko partaideetako bat izan zen, beste lau kantautore, eta bere emazte, Lurdes Irondorekin batera, Ez Dok Amairu taldean.

·        1972. urtean taldea desegin zen eta Xabier Letek Lourdes Iriondorekin jarraitu zuen kantagintzan.

·        Bere lehen poemategia 1968an argitaratu zuen, eta azkena (Egunsentiaren egun izoztuak) 2009ko urriaren 27an, Euskadi Literatura Saria jaso zuen hargatik.

·        Kolpe latza hartu zuen 2005. urtean, bere emaztea hil zenean.

·        2009an Jakiunde, Zientzia, Arte eta Letren akademiaren kidea (jakituna) izendatu zuten.

·        2010ean ohorezko euskaltzain izendatu zuten.

XABIERREN DISKOGRAFIA

• Xabier Lete, 1974.
• Bertso zaharrak, 1974, Antton Valverde eta Julen Lekuonarekin batera.
• Txirritaren bertsoak, 1975, Antton Valverderekin egina.
• Xabier Lete eta Lurdes Iriondoren 4 disko txikiren bilduma, 1976.
• Kantatzera noazu, 1976.
• Lore bat, zauri bat, 1977.
• Eskeintza, 1991.
• Hurbil iragana, 1992.
• Berrehun urtez bertsotan, 2001.

XABIERREN BIBLIOGRAFIA

Antzerkia

• Antzerkia deusetik izatera. 1977.

Olerkiak

• Egunetik-egunera orduen gurpillean. 1968.
• Bigarren poema liburua. 1974.
• Urrats desbideratuak. 1981.
• Biziaren ikurrak. 1992.
• Zentzu antzaldatuen poemategia. 1992.
• Abestitzak eta poema kantatuak. 2006.
• Egunsentiaren esku izoztuak. 2008. (2009ko Euskadi Literatura Sariaren irabazle).

LOURDES IRIONDO

·        Lourdes Iriondo Mujika Donostian jaio zen 1937ko martxoaren 27an eta Urnietan (Gipuzkoa), bere bizilekuan, hil zen 2005eko abenduaren 27an.

·        Euskal kantari eta idazle garrantzitsua izan zen.

·        Ez Dok Amairu taldearen kidea izan zen hasieratik.

·        Moja frantsesetan ikasi zuen.

·        19 urterekin Gasteizko Misioneras Seculares elkartean sartu zen, behartsuak laguntzeko asmoz.

·        Baina urtebete geroago bihotzeko gaixotasun larria detektatu zioten eta misiolari lanak utzi egin behar izan zituen, asko zaindu beharra zeukan eta. Garai horretan hasi zen musikagintzan.

·        Jendaurreko lehen emanaldia 1964an eman zuen, Andoainen, arrakasta handia lortu zuen.

·        Geroago, Joxemari Iriondo kazetari eta lehengusuaren eskutik, Loiolako Herri Irratirako grabatu zuen.

·        1967an egin zituen abesti batzuekin arazoak izan zituen “Ez gaude konforme”, “Askatasuna zertarako” eta “Nire erria” bezalakoekin. Baimenak eskatu eta letrak moldatu egin behar izan zituen.

 

LOURDES DISKOGRAFIA

·        "Maria Lourdes Iriondo". 1967.

·        "Lourdes Iriondo". 1968.

·        "Kanta zaharrak". 1968.

·        "Aur kantak". 1969.

·        "Lourdes Iriondo-Xabier Lete". 1969.

·        "Lourdes Iriondo". 1969.

·        "Lurdes Iriondo". 1974.

·        "Lurdes Iriondo-Xabier Lete". 1976.

·        "Lurdes Iriondo. Antologia". 2006.

LOURDESEN BIBLIOGRAFIA

Haur eta gazte literatura

• "Martin arotza eta Jaun deabrua. Sendagile maltzurra". 1973.
• "Asto baten malura". 1975.
• "Buruntza azpian". 1975.

Narrazioa

• "Hego-haizearen ipuinak". 1973.
• "Lotara joateko ipuinak". 1983.

ZER ZEUKAN XABIERREK LOURDESEK EZ ZEUKANA?

Argi dago biak izan zirela Euskal Herriko artistarik handienetakoak, harro egoteko modukoak, eta euskal historian sartuta egongo direnak beti. Baina, nire ustez, Xabierrek fama gehiago lortu du eta ezagunagoa da jendartean. Olerki gehiago egin dituelako izan daiteke, baita antzerkirako paperak egin dituelako ere. Gainera, nire ustez, Xabierrek egindako abestiak garrantzi handiagoa lortu dute euskal kulturan, Izarren hautsa, adibidez. Hortaz aparte, Xabier politikan ere aritu zen. 

NAFARROA, GURE ABERRIA- BIZARDUNAK

Bizardunak Nafarroan sortutako euskaraz abesten duen folk musika taldea da. Taldea 9 lagunek osatzen dute eta haiek beren musika estiloa euskal folk erradikaltzat hartzen dute, berain letrak politikaz eta ironiaz beteta daudelarik

The Dubliners zein The Pogues musika talde irlandarren musika estiloetan oinarritu dira euren kantak osatzeko, gehienetan politikaz hitz egiten duten arren, gai asko jorratzen dute karlistadetatik hasita, langileen egoeraraino.

Honako honek, Nafarroa, gure aberria-k, The Dubliners taldearen No never, no more abestiaren soinua hartzen du eta letra, nafar konkistaren garaian oinarrituta dago.

ZURI HORTZETAKO PASTA

     Kaixo ikusentzuuleok, gu Egoitz eta Gorka gara eta gure asakizun berria aurkeztuko dizuegu.
    
     Hortzetan arazo nabarmenak badituzu, horretarako konponbidea dugu guk. merkatuan dagoen pasta berri, on eta eraginkorrena diseinatu du GORKOITZ.S.L enpresak. Zuri hortzetako pastak inoiz erabili ez diren sustantziak ditu eta horien eraginez, aste baten buruan norberaren haginak zuritasuna eta garbitasuna berrezkuratzen dute.
    
     Zuri pstak dituen sustantzia berrien artean monofluorcarbonatoa eta triklorofluorra daude.baina nozki ezin esan ditzakegun proportzioetan.

     Zurik hain ondo zuritzen ditu haginak non erretzeari jarrai baitdiezakezu.
 
      Guk, beste teledenda enpresen antzera, ewz dugu gezurrik esatren eta hau ziurtatzeko 26 urte erretzen egon den tipo bat ekarri dugu, Txarli, eta aste batean gure produktua erabiltzen ibili dena:

     -Apa Txarli.
     -Apa bai.
     -Egia al da Zuri hortzetako pasta erabili izan duzula aste luze batean zehar?
     -Bai, noski, otordu bakoitzaren ostean.
     -Eta...zer? eraginik nabaritu al duzu?
     -Bai, alajaina, harrituta geratu naiz pastak eduki duen eraginarekin. Eta gainera argizki batzuk ekarri dizkizuet.
     -Bada, eskerrik asko guerekin froga egitearren.
     -Ez, eskerrik asko zuei.

    Ba entzun duzue Txarliren obekuntza, zuek ere ori jasan dezakezue, bakarrik 14, 99 eurogatik.Gainera hasierako salmenta denez, bat erosi eta bi eraman ditzakezu zuk etxera.
  

PUBLIZITATEA? BAI, ESKERRIK ASKO!

PUBLIZITATEA? BAI, ESKERRIK ASKO!

1. GAIA:
Artikulu honen gaia eta tesia entzulegoari publizitateak dakartzan onurak aipatzea da.

2. EGITURA:
-Hasieran, hitz egingo duenaren laburpen bat egiten du eta bertan azaltzen du tesia labur-labur.
-Ondoren, jendeak duen ideia orokorra azaltzen du, publizitateari gorrotoa.
-Azkenik, aurreko guztia ezeztatuz, publizitatea ona eta beharrezkoa dela esaten du.

3. ARGUDIO MOTAK:

-Logikoa erabiltzen du, publizitatearen kausak eta ondorioak ematen ditu.
-Zentzuarena eta iritzi orokorrarena, jendeak duen iritzi orokorra ematen duelako (aspergarri zaiola telebistan agertzen diren iragarki kantitate handia, kasu).
-Adibide bidezkoa, zenbait adibide ematen dituelako (aurretik aipatu duguna eta best hainbat).
-Esperientzian oinarritutakoa, igande arratsalde batean filma ahaztu egiten zaiola iragarki kopuru handiarekin, errepideetako kartelak...
-Kontrako argudioak, hasieran jendeak duen iritzi txar bat e,maten dua eta gero baliogabetu egiten du (telebista programetako aurkezle edota protagonisten soldatarako ezinbestekoa dela esaten du).

IRITZIA

Artikulu honek publizitateari buruz geneukan iritzia zeozertxobait murriztu dizkigu, batez ere, aurkazleen soldatarako hain garrantzitsua dela ohartu garenean. Baina hori ez da nahikoa iragarkiek eragiten duten amorrua kontuan hartzen baldin badugu. Gainera, batzuei ez zaie hain garrantzitsua izango soldataren kontu hori, Carlos Sobera jauna aipatu beharra legoke, zeren eta programa bat baino gehiagotan ibiltzeaz gain, orain iragarki berri batean sartu da, Oral-B hortzetako zepilo hori ( ikusten? buruz dakizkigu iragarkiak, hainbeste ikusteagatik). Publizitateak bere onurak edukiko ditu baina ez zaigu bizitzeko behar-beharrezko iruditzen.

Aurkezpena

Kaixo:
Gu Gorka eta Egoitz gara eta  Durangoko Institutuko Batxilergoko 1.mailan gaude.
Intereseko gaiak:
- Kirolak: Futbola, urpekaritza, esku pilota, motoziklismoa (F1, moto gp)...
- Musika: Bizardunak, Guns and Roses...
- Politika: Injustiziak, nazionalizazioa, bankuak...
- Ikaskideon etorkizuna: Lan arloan...